TRUYỆN CẢM ĐỘNG "Ðại hạ giá"
Thời
buổi này còn cái gì không hạ giá nhỉ? Sách vở, quần áo, đồ điện tử
v...v... hạ giá! Tôi cầm mảnh bằng đại học cạ cục mãi chưa tìm ra việc
làm, cũng nhào ra vỉa hè bán sách đại hạ giá. Từ Victor Hugo, Leon
Tolstoy, Tagore, Dostoievski... đến Khái Hưng, Ngô Tất Tố, Vũ Trọng
Phụng... cả thảy đều bị “hạ” nằm la liệt. Lắm lúc ngồi chồm hổm nhìn
xuống các tên tuổi từng “vang bóng một thời”, tôi thầm hỏi:
- Nên cười hay nên khóc, thưa chư liệt vị?
Cách
đây ít lâu, một ông lão hình dáng tiều tụy mang đến bán hai pho sách
dày. Một cuốn là “Hán Việt Từ Ðiển” của Ðào Duy Anh do Khai Trí tái
bản. Cuốn kia là “Petit Larousse Illustré” in tại Paris năm 1973. Sách
còn tinh tươm lắm, hẳn chủ nhân đã xài rất kỹ. Thấy giá rẻ, tôi mua.
Loại ấn bản này đây, gặp loại khách biên biết, bán cũng được lời.
Ngoài
bìa và một số trang ruột của mỗi cuốn, đều có ấn dấu son hình ellipse:
“Bibliothèque - Ðô Bi - Professeur”. À, té ra ông lão vốn từng là giáo
chức. Thảo nào! Cất tiền vào ví rồi mà ông cứ dùng dằng nuối tiếc,
ngoảnh lại nhìn những tài liệu - tài sản phải đứt ruột bán đi. Ngoái mãi
mấy lần rồi ông mới dắt chiếc xe đạp cà tàng đạp về. Mắt ông đỏ hoe.
Lòng tôi chợt se lại!
Chiều
25 Tết. Ngồi cạnh các danh tác tôi vẫn lim dim, thấp thỏm, chồm hổm ra
đấy. Qua đường không ai thấy, lá vàng rơi trên giấy. Sài Gòn chả có
mưa bụi cho đủ khổ thơ Vũ Ðình Liên. Nhưng bụi đường thì tha hồ, đủ khổ
thứ dân lê lết vệ đường như tôi.
- Anh mua bánh bò, bánh tiêu?
Một
chị hàng rong đến mời. Tôi lắc đầu. Bỗng chị sững người chăm chú nhìn
vào hai bộ từ điển. Chị ngồi thụp xuống, đặt sề bánh bên cạnh, cầm hết
cuốn này đến cuốn kia lật lật. Rồi chị hỏi giá cả hai. Ngần ngừ lúc lâu,
chị nói:
- Anh có bán... trả góp không?
-
Trời đất ơi! Người ta bán trả góp đủ thứ, chứ sách vở, sách đại hạ giá
ai đời bán trả góp? Vả lại, tôi nào biết chị là ai, ở đâu?
-
Tôi cần mua cả hai - chị nói tiếp - xin anh giữ, đừng bán cho người
khác. Khi nào góp đủ, tôi sẽ lấy trọn. Anh thông cảm làm ơn giúp tôi.
Thấy
lạ, tôi hỏi chuyện mới vỡ lẽ. Ðô Bi chính là thầy cũ của chị hàng
rong. Chị Tám (tên chị) bất ngờ thấy có dấu son quen, hiểu ra hoàn cảnh
của thầy, bèn nảy ý chuộc lại cho người mình từng thọ ơn giáo dục.
Song, bán bánh bò bánh tiêu nào được bao nhiêu, lại còn nuôi con nhỏ,
không đủ tiền mua một lần nên chị xin trả góp.
Tôi cảm động quá, trao ngay hai bộ từ điển cho chị Tám:
- Chị hãy cầm lấy, kịp làm quà Tết cho thầy. Tôi cũng xin lại đúng số vốn mà thôi, chị à.
- Nhưng...
- Ðừng ngại, chị trả góp dần sau này cũng được.
Chị lấy làm mừng rỡ, cuống quít trả tôi một ít tiền.
- Chao ôi, quý hóa quá! Cảm ơn... cảm ơn... anh nhá!
Mai lại, chị Tám trả góp tiếp. Chị kể :
-
Thầy bi thảm lắm... Gần Tết, cô lại ngã bệnh... Thầy nhận sách, mừng
mừng tủi tủi tội ghê, anh à!... Thầy cũ trò xưa khóc, khóc mãi!
Tôi vụt muốn nhảy cỡn lên và thét to:
“Hỡi
ông Victor, ông Lev, ông Dostoievski... ơi! Ông Khái, ông Vũ, ông
Ngô... ơi! Có những thứ không bao giờ hạ giá được! Có những người bình
thường, vô danh tiểu tốt nhưng có những kiệt tác không hạ giá nổi, đó
là:
‘Tấm lòng’ ”.
