RAU SAM - CÔNG DỤNG TUYỆT VỜI
Rau sam được ví như một loại cỏ dại, thường mọc hoang ở những nơi đất ẩm mát ven vườn cây, bờ ruộng. Người xưa thường dùng rau sam để chế biến các món ăn như xào, làm nộm,... Nhưng ít người biết rằng đó lại là một loại dược thảo quý của thiên nhiên ban tặng có công dụng chữa bệnh rất tuyệt vời.
Rau sam là loại rau rất thông dụng
ở nước ta, mọc hoang và rất rẻ tiền. Rau sam cũng khá phổ biến ở châu
Âu, người Hà Lan dùng làm dưa chua, người Pháp rất thích rau sam và chế
biến thành nhiều món ăn đặc biệt, hoặc ở Mỹ có món rau sam trộn dầu dấm... Ngoài ra, rau sam còn là một phương thuốc độc đáo ít người biết đến.
Rau sam thường mọc như cỏ, bạn có thể dễ
dàng nhổ ở trong vườn. Rau sam là loại có tán lá rộng, phát triển mạnh
vào mùa hè và sống ở lớp đất bề mặt có cỏ mọc. Muốn xác minh là rau sam,
hãy kiểm tra lá của chúng. Lá rau sam thông thường hình ovan và mượt,
dày thịt và có màu như màu ngọc bích, mọc
bò với cành phân nhánh nếu cây mọc đơn độc, nhưng nếu mọc tụ từng đám
thì thân lại cố vươn lên thẳng đứng. Lá dày hình thuôn, dài khoảng
1-2,5cm, hoa rất nhỏ, màu vàng lưỡng tính, mọc ở ngọn cành. Hạt nhỏ, màu
đen, có thể giữ được khả năng nẩy mầm đến 7 năm (khi tồn trữ). Hoa sam
thường nở vào mùa xuân hay thu. Cây thích hợp với những vùng đất xốp và
nhiệt độ ấm áp, mưa nhiều.
Có hai loại rau sam, loại mọc hoang và
loại được trồng. Loại mọc hoang thường mọc bò và chỉ cao dưới 50cm, lá
xanh, cọng đỏ tím. Loại nuôi trồng lá có kích thước lớn hơn và thường
màu vàng xanh. Những loại thường gặp nhất là:
- Rau sam xanh (Green Purslane): đây là giống nguyên thủy mọc hoang, có khuynh hướng mọc thẳng đứng hơn bò lan.
- Rau sam vàng (Golden Purslane): có lá màu vàng nhạt, khi nấu chín thì mùi vị giống loại trên.
- Rau sam vàng lá to (Portulaca Grandiflora): Lá dày và to gần như gấp đôi hai giống trước.
Rau Sam là loại cây có nhiều dinh dưỡng.
Theo Viện Vệ sinh dịch tễ: Rau sam có 1,4% protit, 3% gluxit, 1,3% tro,
85mg% canxi, 56mg% P, 1,5mg% Fe, 26mg% Vitamin C, 0,32mg% caroten,
0,03mg% Vitamin B1, 0,11mg% Vitamin B2 và 0,7mg% Vitamin PP. Nghiên cứu ở
Đài Loan cho thấy: trong rau sam tươi có 1% muối kali, trong rau khô có
10%.Các nhà Dược học Pháp phát hiện trong rau sam có nhiều axit béo đa
dạng không no Omega 3 nhất là axit alpha-linolenic. Các axit béo Omega 3
cải thiện trạng thái lỏng các màng tế bào - yếu tố chủ yếu của sức
sống trong cơ thể.
Tác dụng các axit béo Omega 3 trong bảo vệ tim mạch đã được chứng minh rộng rãi, ngoài ra nó còn có nhiều tác dụng khác như: ngăn ngừa hay điều trị bệnh tiểu đường,
bệnh rối loạn hệ thống thần kinh, các bệnh chức năng… Trong lá rau sam
có nhiều chất chống oxy hoá. Các chất này tăng cường tác dụng bảo vệ các
axit béo Omega 3 ở tế bào bằng cách tách các gốc tự do. Để làm thuốc,
nên chọn sam loại đỏ, to, lấy toàn cây (bỏ rễ) dạng tươi, hoặc khô.
Rau sam có thể ngăn chặn kết tập tiểu
cầu, co thắt mạch vành và huyết khối, nên có tác dụng trong việc phòng
chống và điều trị bệnh tim mạch.
Tác dụng làm lành vết thương
Khi bị thương, nếu lấy lá sau ram giã
nhỏ dể đắp lên vết thương thì vết thương sẽ lành nhanh hơn. Lá rau sam
giúp đẩy nhanh tiến trình kéo da non. Đối với các vết thương nhẹ, các
chấn thương ở xương,… ta có thể lấy nước chắt rau sam thoa lên vết
thương, hay đắp lá tươi giã nhuyễn, hoặc sắc nước sam đặc để uống. Nếu
là các vết thương ngoài thì có thể bôi rượu rau sam.
Trường hợp vết thương nặng như vết loét
bị hư thối thì nên cho lá rau sam phơi khô vào hấp mềm, rồi cho vào túi
vải ẩm, buộc kín, chườm lên vết thương trong vòng 2 đến 3 tiếng. Không
được dùng túi vải khô và nguội. Cũng có thể đắp trực tiếp lá sam đã hấp
mềm lên vết thương, nhưng chú ý chỉ dùng lá sam ẩm.
Tác dụng chống lão hóa
Tại Viện Đại học Wollongong (Úc) và
Trung tâm Di truyền - Dinh dưỡng - Sức khỏe Washington (Hoa Kỳ) nghiên
cứu đã cho thấy: 100g lá sam tươi chứa 300-400mg alpha-linolenic acid,
12,2mg alpha-tocopherol, 26,6mg ascorbic acid (vitamin C), 1,9mg
beta-caroten và 14,8mg glutathione. Kết quả đó cho thấy rau sam rất giàu chất dinh dưỡng, các acid béo không no và chất chống oxy-hóa.
Phòng ngừa bệnh tim mạch
Theo Đông y, rau sam có vị chua, hơi
đắng, tính mát, có tác dụng thanh nhiệt giải độc. Hàm lượng kali và acid
omega-3 trong rau sam tương đối cao, rất cần cho việc điều hòa
cholesterol trong máu, đồng thời làm tăng sức bền của thành mạch, giúp
huyết áp ổn định.
Tác dụng diệt khuẩn
Rau sam có tác dụng diệt được các loại
vi khuẩn như Shigella (gây bệnh lỵ), Salmonella typhi (gây bệnh thương
hàn), Staphylococcus aureus (tụ cầu vàng thường gây mụn nhọt). Ngoài ra
cũng diệt được một số nấm gây bệnh.
Rau sam rất giàu chất dinh dưỡng, trong đó nhiều nhất là các vitamin.
Tác dụng của rau sam trên cơ tử cung
Rau sam có tác dụng kích thích sự co
thắt cơ tử cung. Thử nghiệm ở phụ nữ sau sinh cho uống chiết xuất này
thì thấy cường độ co bóp của tử cung gia tăng. Tuy nhiên, rau sam gây co
bóp tử cung nên không được dùng nước ép rau sam cho người có thai.
Tác dụng diệt giun sán
Khi bạn bị chứng sán xơ mít, cách tốt
nhất là dùng rau sam tươi sắc lấy nước đặc. Sau đó hòa nước sam với một
ít giấm và muối để uống. Thời gian uống công hiệu nhất là vào buổi sáng,
khi bạn chưa ăn uống gì. Uống như vậy vài ngày liền sẽ có tác dụng tẩy
sán rất tốt. Còn đối với bệnh giun kim, mỗi ngày nên dùng 50-100g rau
sam tươi, rửa sạch, giã vắt lấy nước cốt uống, chừng 5-7 ngày sẽ kết
quả. Lưu ý không dùng rau sam chữa khi đang bị tiêu chảy.
Chữa sỏi thận và các bệnh đường tiểu
Cho một nắm lá sam tươi hoặc khô vào ấm,
rồi ủ trong nước sôi trong vòng 5 phút là ta đã có một ấm trà sam. Uống
trà sam nóng thường xuyên giúp thông tiểu và lợi tiểu. Nếu bị sỏi
thận, bạn hãy uống nước nấu lá sam và cố nhịn tiểu đến khi không nhịn
được nữa hãy đi. Khi đó, các hạt sỏi sẽ bị tống hết ra ngoài. Bạn
đừng sợ khi nước tiểu có màu như nước trà, và đặc như máu vì đó chính
là dấu hiệu chứng tỏ các chất độc trong cơ thể bạn đang được bài tiết ra
ngoài đấy!
Còn khi bị viêm cầu thận, viêm bàng
quang,… thì bạn nên ngâm 100g rau sam vào nước nóng trong vòng một đêm.
Sau đó đun sôi, đổ vào chậu tắm hay bồn tắm. Ngâm mình trong bồn nước
sam ấm từ 10 đến 20 phút cho tới khi vã mồ hôi, chắc chắn bạn sẽ khoẻ
khoắn lên bộn phần.
Chữa bệnh nan y
Đối với các bệnh khó chữa như ung thư,
đái đường, viêm gan, viêm túi mật, viêm thận,… uống nước rau sam sẽ có
hiệu quả rõ rệt. Bởi trong rau sam chứa từ 3 - 16% axit silic, và các
chất hàm chứa trong rau sam có khả năng chữa trị nhiều chứng bệnh nan y.
Thực tế đã chứng minh rau sam có tác dụng loại bỏ những mầm mống gây bệnh này và giúp loại bỏ các bộ phận bị hoại thư. Bên cạnh cách uống nước rau sam còn có thể áp dụng cách chườm rau sam nóng như đã trình bày ở trên.
Lưu ý, không nên dùng rau sam với những người bị tỳ vị hư hàn, tiêu chảy và phụ nữ có thai.
