Trong dân gian, nhiều người vẫn nghĩ hai lễ này chỉ là
một mà chưa hiểu đây là hai lễ cúng khác nhau, được cử hành trong cùng
một ngày.
Rằm tháng 7 cũng là ngày “Xá Tội Vong Nhân”
tức Lễ cúng Cô Hồn.
Lễ Vu Lan
Lễ Vu Lan bắt nguồn từ sự tích về lòng hiếu thảo của ông Mục Liên.
Vốn
là một tu sĩ khác đạo, Mục Liên đã quy y và trở thành một đệ tử lớn của
Phật, và được liệt vào hạng thần thông đệ nhất trong hàng đệ tử của
Phật.
 |
Tượng Đức Phật ở chùa Bái Đính
|
Sau
khi đã chánh quả A La Hán, Mục Liên nhớ về mẫu thân, bèn dùng huệ nhãn
nhìn xuống cõi khổ và thấy mẹ mình bị đọa vào kiếp ngạ quỷ (quỷ đói) nơi
địa ngục A Tì.
Nhìn mẹ thân hình tiều tụy,
đói không được ăn, khát không được uống, Mục Liên vận dụng phép thần
thông đến với mẹ và dâng cơm cho mẹ ăn. Nhưng ác nghiệt làm sao, những
hạt cơm cứ gần tới miệng mẹ thì bỗng hóa thành lửa. Không có cách nào
khác, Mục Liên trở về bạch chuyện Ðức Phật, xin được chỉ dạy cách cứu
mẹ.
Phật cho Mục Liên biết vì nghiệp chướng
của các kiếp trước mà mẹ ông phải sinh vào nơi ác đạo làm loài ngạ quỷ.
Phật dạy, một mình Mục Liên thì vô phương cứu mẹ mà phải nhờ đến uy đức
của chúng tăng khắp nơi, đồng tâm hiệp ý cầu xin cứu rỗi mới được.
Mục
Liên phải thành kính đi rước chư tăng khắp mười phương về, đặc biệt là
các vị đã đạt được sáu phép thần thông, nhờ công đức cầu nguyện của các
vị này thì vong linh mẹ Mục Liên mới thoát khỏi khổ đạo.
Phật
lại dạy Mục Liên sắm đủ các món thức thức thời trân, hương dâu đèn nến,
giường chõng chiếu gối, chăn màn quần áo, thau rửa mặt, khăn lau tay…
dâng cúng các vị chư tăng. Vào đúng dịp Rằm tháng 7, lập trai đàn để
cầu nguyện. Trước khi thọ thực, các vị chư tăng sẽ chú tâm cầu nguyện
cho cha mẹ và ông bà bảy đời của thí chủ được siêu thoát…
Mục Liên làm đúng như lời Phật dạy. Quả nhiên vong mẫu của ông được thoát khỏi kiếp ngạ quỷ mà sinh về cảnh giới lành.
 |
Tượng các vị La Hán chùa Tây Phương
|
Lễ cúng Cô hồn
Phật
tử Trung Hoa gọi lễ cúng này là Phóng diệm khẩu, tức là cúng để bố thí
và cầu nguyện cho loài quỷ đói miệng lửa, nhưng dân gian thì hiểu rộng
ra và nói trại đi thành cúng Cô hồn, tức là cúng thí cho những vong hồn
vật vờ, không có ai là thân nhân trên trần gian cúng bái.
Việc cúng Cô hồn có liên quan đến câu chuyện giữa ông A Nan Ðà, thường gọi tắt là A Nan, với một con quỷ miệng lửa (diệm khẩu).
Một
buổi tối, A Nan đang ngồi trong tịnh thất thì thấy một con ngạ quỷ thân
thể khô gầy, cổ nhỏ mà dài, miệng nhả ra lửa bước vào. Quỷ cho biết
rằng ba ngày sau, A Nan sẽ chết và sẽ luân hồi vào cõi ngạ quỷ miệng
lửa, mặt cháy đen như nó.
A Nan sợ quá, bèn
nhờ quỷ bày cho phương cách tránh khỏi khổ đồ. Quỷ đói nói: “Ngày mai
ông phải thí cho bọn ngạ quỷ chúng tôi mỗi đứa một hộc thức ăn, và soạn
lễ cúng dường Tam Bảo thì ông sẽ được tăng thọ, còn tôi sẽ được sinh về
cõi trên”.
A Nan đem chuyện bạch với Ðức
Phật. Đức Phật bèn cho bài chú gọi là “Cứu bạt diệm khẩu ngạ quỷ Ðà La
Ni”. A Nan đem tụng trong lễ cúng và được thêm phúc thọ…
Tục
cúng Cô hồn bắt nguồn từ sự tích này nên ngày nay người ta vẫn nói cúng
Cô hồn là Phóng diệm khẩu, với nghĩa gốc là “thả quỷ miệng lửa”. Về
sau, lại được hiểu rộng thành các nghĩa khác như: Tha tội cho tất cả
những người chết (xá tội vong nhân) hoặc Cúng thí cho những vong hồn vật
vờ (cô hồn).
 |
Trên gác chuông chùa Bái Đính
|
Lời kết
Như
vậy, lễ Vu Lan và lễ cúng Cô hồn là hai lễ cúng hoàn toàn khác nhau.
Một chuyện liên quan đến ông Mục Liên, một chuyện liên quan đến ông A
Nan. Một lễ là để cầu siêu cho cha mẹ ông bà bảy đời, một lễ là để bố
thí cho những vong hồn không ai thờ cúng.
Tuy nhiên, cả hai lễ trong ngày Rằm tháng 7 đều chứa đựng ý nghĩa nhân văn cao cả: Báo hiếu và làm phúc!
