ĐẤT NƯỚC ÚC ĐẠI LỢI ( Kim Chi Sưu Tầm )

  Địa lý

Bao phủ trên tổng diện tích 7,69 triệu km vuông, lục địa Úc là hòn đảo lớn nhất thế giới và cũng là lục địa nhỏ nhất thế giới.

Về khoảng cách địa lý, lục địa trải dài 3700 km từ bắc đến nam, 4000 km từ đông sang tây, là một trong sáu nước rộng nhất trên thế giới, sau Nga, Canada, Trung Quốc, Hợp Chủng Quốc Hoa Kỳ và Brazil.

Úc cũng là châu lục duy nhất trên thế giới chỉ có một quốc gia trên đó. Đôi khi người ta vẫn nói đến Úc như một hòn đảo đại lục, bao quanh bởi các đại dương.

Lãnh hải của Úc lớn thứ ba trên thế giới, nối liền 3 đại dương, bao phủ khoảng 12 triệu km vuông. Úc cũng là một trong những nước có đa số dân số đô thị sống gần biển nhất trên thế giới, với hơn 80% cư dân sống trong phạm vi 100 km tính từ bờ biển. Úc hiện có khoảng 23 triệu dân.

Nước Úc đa văn hóa

Xã hội Úc bao gồm đa dạng các thành phần tôn giáo, ngôn ngữ, dân tộc và văn hóa khác nhau, và đây là một nét đặc trưng đại diện cho xã hội Úc hiện đại. Thổ dân Úc và người dân đảo eo biển Torres đã sinh sống ở Úc trong hàng chục ngàn năm. Hầu hết người Úc đều là dân nhập cư hoặc hậu duệ của những người đến Úc cách đây khoảng 200 năm từ hơn 200 quốc gia. Mặc dù các ngôn ngữ và tôn giáo khác cũng rất phổ biến, nhưng ngôn ngữ được sử dụng rộng rãi nhất ở Úc là tiếng Anh, tôn giáo phổ biến nhất là Cơ Đốc Giáo.

Các thành phố, bang và vùng tự trị

Nước Úc được chia thành 6 bang và 2 vùng tự trị.

Canberra là thủ đô và là trung tâm đầu não của chính phủ. Canberra cách Sydney khoảng 290 km về phía nam, trong Vùng Tự Trị Thủ Phủ Úc (ACT). Canberra là nơi sinh sống lâu đời của dân Bản Địa Ngunnawal, cái tên Canberra xuất phát từ chữ ‘Kamberra’ của tiếng thổ dân Úc, có nghĩa là ‘nơi gặp gỡ’. Đây là nơi đặt trụ sở của các cơ quan quốc gia quan trọng, như Quốc Hội và Tòa Án Tối Cao Úc.

New South Wales là bang lâu đời và đông dân nhất nước Úc. Ban đầu, đây là khu thuộc địa hình sự trên bờ biển cảng Jackson, nơi mà hiện tại là thành phố Sydney nhộn nhịp . Hơn 1/3 dân số Úc sống ở New South Wales, và Sydney là thành phố lớn nhất quốc gia.

Về diện tích, Victoria là bang nhỏ nhất trong lục địa, nhưng về dân số thì đứng thứ hai. Melbourne là thủ phủ và là thành phố đông dân thứ hai của nước Úc. Trong suốt phong trào đổ xô đào vàng vào những năm 50 của thế kỷ 19, Melbourne trở thành một trong những thành phố thịnh vượng và lớn nhất thế giới. Melbourne đôi khi được nói đến như là "thủ đô văn hóa của nước Úc", và là cái nôi của nền âm nhạc, khiêu vũ, nghệ thuật, truyền hình, phim ảnh của Úc. Lòng đam mê thể thao của người dân bang Victoria cũng trở thành huyền thoại, và đây cũng là nơi sinh ra môn bóng đá theo Luật Úc.

Queensland là bang có diện tích lớn thứ hai của Úc. Thủ phủ bang là thành phố Brisbane, thành phố đông dân thứ 3 nước Úc. Người dân Queensland được hưởng mùa đông ấm áp đầy ánh nắng mặt trời hơn các bang khác, và đây cũng là nơi lý tưởng cho các họat động ngoài trời và thể thao dưới nước. Queensland cũng có rặng san hô nổi tiếng thế giới Great Barrier Reef, cũng như 5 danh thắng khác được lọt vào danh sách Di Sản Thế Giới.

Nam Úc là bang ở trung tâm phía nam của đất nước gồm phần lớn là các vùng đất khô cằn của lục địa. Đó là bang lớn thứ tư của nước Úc và có chung đường biên giới với tất cả các bang trong đất liền và Vùng Tự Trị Phía Bắc. Thủ phủ của bang là Adelaide, thành phố lớn thứ năm của nước Úc. Nam Úc có một nền nghệ thuật phát triển mạnh mẽ và đôi khi được biết đến là ‘Bang Lễ Hội’, với hơn 500 lễ hội diễn ra hàng năm ở đây.

Điểm đầu trên của nước Úc nằm ở Vùng Tự Trị Phía Bắc. Darwin, nằm trên bờ biển phía bắc, là thủ phủ, và là thị trấn nội địa chính của Alice Springs. Alice Springs nằm ở vị trí trái tim nước Úc, gần như nằm ở chính giữa quốc gia. Vùng Tự Trị Phía Bắc là nơi nổi tiếng với Uluru (Núi đá Ayers), Kata Tjuta (Olgas) và công viên quốc gia Kakadu.

Tây Úc là tiểu bang lớn nhất về diện tích. Khoảng 3/4 dân số sinh sống tại thủ phủ Perth, là thành phố đông dân thứ tư nước Úc. Phía đông của bang hầu hết là sa mạc, trong khi phía tây là khoảng 13.000 km đường bờ biển nguyên sơ. Vàng được phát hiện vào những năm 1890 và khai mỏ vẫn là một trong những nền công nghiệp lớn nhất của bang.

Tasmania nằm tách biệt khỏi lục địa Úc bởi eo biển Bass và là bang nhỏ nhất nước Úc. Thủ phủ là Hobart, được thành lập năm1804 như là một khu thuộc địa hình sự, và là thành phố thủ phủ lâu đời thứ hai sau Sydney. 1/5 diện tích của Tasmania là các công viên quốc gia và khu vực hoang dã. Đây là một trong những hòn đảo nhiều núi đá nhất của thế giới mà tầng địa chất phản ánh sự kết nối của nước Úc với Nam Cực cách đây hàng triệu năm.

Úc cũng quản lý quần đảo Ashmore và Cartier, Đảo Christmas, Quần đảo Cocos (hay Keeling), Quần đảo Coral Sea, Heard và McDonald, đảo Norfolk và vùng Nam Cực Úc (bao gồm 42% của lục địa Nam Cực) là các vùng lãnh thổ ngoài quốc gia.

Thời tiết ở Úc

Thời tiết ở Úc ôn hòa hầu như quanh năm, tuy nhiên khí hậu có thể thay đổi do kích thước rộng lớn của châu lục này.

Các bang phía bắc điển hình với kiểu thời tiết ấm áp nhiều hơn, các bang phía nam lại trải nghiệm mùa đông mát hơn.

Úc cũng là châu lục khô nhất trên trái đất với lượng mưa trung bình hàng năm ít hơn 600 mm.

Giống như tất cả các nước ở bán cầu nam, các mùa ở Úc đối lập với những nước ở bán cầu bắc.

Tháng Mười Hai đến Tháng Giêng là mùa hè; Tháng Ba đến Tháng Năm là mùa thu; Tháng Sáu đến Tháng Tám là mùa đông; và Tháng Chín đến Tháng Mười Một là mùa xuân.

Múi giờ ở Úc

Nước Úc chia thành ba khu vực múi giờ riêng biệt:

Giờ Chuẩn Đông Úc (AEST) bao gồm các bang phía đông như Queensland, New South Wales, Victoria, Tasmania và Vùng Tự Trị Thủ Đô Úc. AEST bằng Giờ Phối Hợp Quốc Tế cộng 10 tiếng (UTC +10).

Giờ Chuẩn Trung Tâm Úc (ACST) bao gồm bang Nam Úc, thị trấn Broken Hill ở miền tây New South Wales và Vùng Tự Trị Phía Bắc. ACST bằng Giờ Phối Hợp Quốc Tế cộng 9½ tiếng (UTC +9½).

Giờ Chuẩn Tây Úc (AWST) bao gồm Tây Úc. AWST bằng Giờ Phối Hợp Quốc Tế cộng 8 tiếng (UTC +8).

Chỉnh giờ theo mùa

Vào mùa hè, New South Wales, Victoria, South Australia, Tasmania, và ACT chỉnh đồng hồ tiến lên 1 tiếng lên theo quy tắc Chỉnh Giờ Theo Mùa (DST). Chỉnh Giờ Theo Mùa bắt đầu lúc 2 giờ sáng (AEST) vào ngày chủ nhật đầu tiên trong Tháng Mười, và kết thúc lúc 3 giờ sáng (Giờ Ban Ngày Đông Úc) vào ngày chủ nhật đầu tiên của Tháng Tư. 

NSW, ACT, Victoria và Tasmania dịch chuyển từ giờ AEST sang Giờ Ban Ngày Đông Úc (AEDT), UTC +11. Nam Úc và thị trấn Broken Hill của NSW dịch chuyển từ giờ ACST sang Giờ Ban Ngày Trung Tâm Úc (ACDT), UTC +10½.

Chỉnh giờ theo mùa không được tiến hành ở Queensland, Vùng Tự Trị Phía Bắc hay Tây Úc.

Đôla và cent

Đồng tiền quốc gia của Úc là đôla Úc, có các mệnh giá $5, $10, $20, $50 và $100. Tiền xu có các mệnh giá 5, 10, 20 và 50 cent cũng như 1 và 2 đôla.

Năm 1996, Úc trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới dùng tiền polyme (nhựa).

VĂN HÓA

Văn hóa Úc được xây dựng trên những câu chuyện của những võ sĩ, những người sống ngoài vòng pháp luật và những người lính dũng cảm, của những người hùng thể thao, những anh hùng lao động và di dân dũng cảm.  Tất cả ca ngợi sự công bằng trước mọi cơ hội, những hoạt động ngoài trời và một mức độ hài hước cao. Ngày nay, Úc được biết đến bởi những di sản của thổ dân, một sự pha trộn của nhiều nền văn hóa, những ý tưởng mới mẻ và một sân khấu nghệ thuật sinh động.

Văn hóa thổ dân: một truyền thống phong phú và muôn thưở

Thời gian sáng tạo thế giới là thời kỳ linh thiêng trước khi vũ trụ được hình thành.  Theo tín ngưỡng của thổ dân, những thần linh vật tổ của tổ tiên xuất hiện từ trái đất và từ trên trời xuống để đánh thức thế giới đang chìm trong sự tĩnh lặng và tăm tối. Những tác phẩm nghệ thuật trên đá, những bức tranh thủ công trên vỏ cây đã tiết lộ những câu chuyện từ Thời kỳ sáng tạo thế giới, đánh dấu các lãnh thổ và là chứng nhân của lịch sử trong khi những bài ca kể về những chuyến hành trình trong thời kỳ này, lập ra một bản đồ truyền miệng về những nguồn nước và những mốc quan trọng khác. Những bài ca đặc biệt này đã được truyền lại từ thế hệ này sang thế hệ khác gần như không thay đổi từ ít nhất là 50.000 năm và thường được biểu diễn cùng những thanh gõ clapstick hay âm thanh rộn ràng của didgeridoo.  Tương tự như vậy, những điệu nhảy truyền thống tiết lộ những huyền thoại về sự sáng tạo thế giới, ca ngợi chiến công của những người anh hùng trong Thời kỳ sáng tạo thế giới và cả những sự kiện lịch sử gần đây nữa.

Tiếng Anh của người Úc: lối nói ‘Strine’

Người Úc có một lối nói thông dụng có một không hai được nhà ngôn ngữ học Alastair Morrison đặt tên là ‘strine’ vào năm 1966 (tưởng tượng quý vị nói tiếng Úc phải mím chặt môi để tránh ruồi bay vào).  Lối nói này kết hợp rất nhiều những từ đã thất lạc từ lâu và ngôn ngữ kiểu Ailen của những tù nhân đầu tiên với những từ ngữ trong ngôn ngữ thổ dân.  Người Úc thường rút gọn các từ sau đó thêm ‘o’ hoặc ‘ie’ ở sau, ví dụ như trong câu ‘bring your cossie to the barbie this arvo’ (nhớ mang áo tắm tới bũa tiệc barbecue tối nay). Người Úc cũng thích đảo ngược những biệt danh như gọi những người tóc đỏ là ‘xanh’ (‘bluey’), những người có mái tóc sẫm màu được gọi là ‘tuyết’ (‘snowy’) và những người có dáng vóc nhỏ bé là ‘khổng lồ’ (‘lofty’).  Họ có xu hướng làm bẹt các nguyên âm và kết thúc một câu với ngữ điệu hơi lên cao.  

Những người hùng thể thao: vinh quang của đất nước.

Rõ ràng là những người dân Úc hâm mộ thể thao một cách cuồng nhiệt. Với hơn 120 tổ chức thể thao quốc gia và hàng ngàn tổ chức địa phương, vùng và bang, ước tính ở Úc có 6 triệu rưỡi người chính thức chơi thể thao, trong một quốc gia chỉ có hơn 21 triệu dân!  Các môn thể thao được ưa chuộng tại Úc là: bóng đá theo luật Úc, bầu dục, bơi lội, khúc côn cầu, quần vợt, lướt sóng, đua thuyền, đua ngựa, đua xe công thức 1 (Formula One Grand Prix)…

Đa văn hóa: đồ ăn, lễ hội và tín ngưỡng đa dạng

Kể từ năm 1945, hơn 6 triệu người trên khắp thế giới đã đến Úc sinh sống.  Ngày nay, hơn 20% dân số  Úc là những người sinh ở nước ngoài và hơn 40% là những người có xuất xứ từ nhiều nền văn hóa pha trộn vào nhau.  Ở Úc có 226 ngôn ngữ - sau tiếng Anh thì phổ biến nhất là tiếng Ý, tiếng Hy Lạp, tiếng Hoa và tiếng Ả Rập.  Sự đa dạng phong phú về văn hóa của Úc thể hiện ở các món ăn, với sự hiện diện của hầu hết các món ăn trên thế giới và một vài trong số đó được kết hợp với nhau đầy nghệ thuật.  Bạn có thể thưởng thức hương vị của châu Âu, những gia vị hấp dẫn đến từ châu Á, châu Phi và vùng Trung Đông và những món ăn đặc trưng của ”dân bụi” Úc ở bất cứ đâu, từ những quán vỉa hè cho tới những nhà hàng 5 sao. Là một quốc gia đa văn hóa, Úc có nhiều tín ngưỡng khác nhau và du khách có thể thấy những nhà thờ Thiên chúa giáo và Giáo phái Anh, những ngôi đền của Ấn, Sikh và những ngôi chùa, những nhà thờ Hồi giáo cùng những giáo đường Do Thái dọc những con đường của nước Úc.